عوامل موثر بر قیمت و بازدهی هر سهم را می‏توان به دو گروه تجزیه کرد؛ گروه نخست مرتبط با تاثیری است که هر سهم از عوامل کلی اقتصاد می‏پذیرد و گروه دوم وابسته به متغیرهایی است که تنها به خود همان سهم مربوط مي‌باشد. متغيرهاي اقتصادی مختلفی را می‏توان به عنوان عامل تاثیرگذار روی بازده سهام در نظر گرفت اما اگر بخواهیم یک متغير را به عنوان تاثيرگذارترين متغير انتخاب کنیم بهترین انتخاب شاخص بازار سرمایه است.

براي سادگي، تمام عوامل انحصاری که تنها بر یک سهم مؤثر هستند را نیز در یک عامل خلاصه می‏کنیم. به این ترتیب می‏توان مدل معروف به مدل بازار را ساخت. مطابق این مدل، بازده هر سهم از دو عامل تشكيل مي‌گردد كه يك جزء آن ناشي از بازار است كه ضریب تاثیر پذیری سهم از بازار را بتا مي‌نامند؛ جزء ديگر بازده هر سهم مربوط به خود سهم است كه آلفا ناميده مي‌شود. به بيان آماري،اين مدل از رگرسيون بازده هر سهم بر شاخص بازار، حاصل مي‌شود كه عرض از مبدأ رگرسيون آلفا و شیب رگرسيون نیز همان ضریب بتا است.
به عنوان مثال اگر متوسط بازده سهمی 15درصد، بتای آن 0/5 و بازده بورس 20درصد باشد، 10درصد= 0/5×20درصد از بازده آن متاثر از بازار و آلفای آن برابر 5درصد بوده است یعنی به طور متوسط، 5درصد از بازده آن سهم مستقل از وضع كلي بازار و مختص خود شركت و 10درصد از بازدهي متاثر از وضع كلي بازار بوده‌است. در اين مدل از داده‌هاي تاريخي جهت محاسبه آلفا و بتا استفاده شده و بديهي است ممكن است اتفاقات آتي متفاوت از روند گذشته سهم باشد.
مطابق محاسبات اين مدل، در طول 3 سال گذشته، ميانگين بازده ساليانه محورسازان ایران خودرو 8درصد ، بتای آن 23/0 و ميانگين بازده سالیانه بورس در این مدت 29درصد بوده است. بنابراین حدود 7درصد (كه از ضرب 29درصد و 23/0 به‏دست مي‌آيد) از بازده این شرکت متاثر از بازار و آلفای آن برابر 1درصد بوده است؛ یعنی به طور متوسط، 1درصد از بازده اين سهم مستقل از وضع كلي بازار و مختص خود شركت و 7درصد از بازدهي متاثر از وضع كلي بازار بوده‌است.
www.savbroker.com